1 op 5 bouwbedrijven heeft onvoldoende werk

2023 was (opnieuw) geen goed jaar voor de bouwsector. Eind 2023 had bijna één op vijf bouwbedrijven onvoldoende werk. Dat blijkt uit een bevraging van Bouwunie. Het probleem zit vooral in de nieuwbouw. De vraag naar nieuwbouwprojecten stokt of valt zelfs helemaal stil. Door de nog altijd hoge woningprijzen en de hogere rente is ook de vraag naar totaalrenovaties afgenomen. De verkoop van vastgoed, en met name het aantal transacties op de woningmarkt, is sterk gedaald. Bijgevolg zijn er ook minder renovaties.

Ook 2024 voorspelt weinig beterschap. 4 op 10 bouwbedrijven vreest dat dit jaar slechter zal zijn dan 2023. Twee op drie bouwbedrijven verwacht een daling in het werkvolume voor werken in of aan nieuwe woningen. Specifiek bij woningbouwers en ruwbouwaannemers loopt dat zelfs op tot negen op tien.

“De moraal van onze bouwbedrijven zit niet goed”, bevestigt Bouwunie-topman Jean-Pierre Waeytens. “De stijgende hypothecaire rente, de hoogstens stabiliserende bouwmateriaalprijzen en het niet verlengen van het verlaagde btw-tarief voor sloop en heropbouw voor investeerders en bouwpromotoren hakken er stevig in. De orderboekjes geraken steeds moeilijker gevuld”. Dat de bouwsector pessimistisch is gestemd, weerspiegelt zich ook in de driemaandelijkse Bouwbarometer van Bouwunie. Die klokte in het laatste kwartaal van 2023 af op slechts 96,8 punten. Nog eens 0,4 punten minder dan in het derde kwartaal. En maar liefst 3,2 punten verwijderd van de gezonde grens van 100.

“Ik stel me serieus de vraag hoeveel signalen de regering nog extra nodig heeft om in actie te schieten om de sector, de motor van onze economie, nieuw leven in te blazen”, besluit Waeytens. Bouwunie ziet evenwel een positieve noot. “De rente lijkt opnieuw wat te dalen en door de slinkende orderboekjes hebben meer aannemers tijd voor nieuwe projecten. Wie plannen heeft om te bouwen of verbouwen, moet dus niet wachten”.

Om de nieuwbouwmarkt maximaal kansen te geven, blijft Bouwunie erop aandringen de beslissing over het btw-tarief sloop en heropbouw te herzien. De bouworganisatie vraagt om het verlaagd tarief ook open te stellen voor bouwpromotoren en private investeerders.

Slinkend werkvolume

De orderboekjes geraken moeilijk gevuld. Maar liefst de helft van de bedrijven heeft nog voor minder dan drie maanden werk. Het kwartaal ervoor ging het maar over één op vier. Had één op zeven vóór de zomer nog werk voor 6 tot 9 maanden, dan was dat in het laatste kwartaal nog maar één op tien. In sommige subsectoren is er wel nog voldoende werk. Bij de installateurs bijvoorbeeld. Of de infrastructuurwerkers die voor de publieke sector werken. Die profiteren nu van de relanceplannen en de investeringen van de lokale besturen in de aanloop naar de verkiezingen van oktober 2024. “Maar die projecten zijn eindig en het is afwachten wat er na de verkiezingen gebeurt”, aldus Waeytens.

Dalende tewerkstelling

Vorig jaar besliste ruim één op vijf bouwbedrijven om personeel te ontslaan of om personeel niet te vervangen. De trend voor 2024 is gelijkaardig. “Ontslagen in de bouw zijn gewoonlijk eerder de uitzondering. Bouwwerkgevers ontslaan enkel als het niet anders kan. Dat het aantal ontslagen in de bouw stijgt, is dus zeer onrustwekkend”, zegt Waeytens. Ontslagen werknemers kunnen gelukkig terecht bij de bouwbedrijven die nog op zoek zijn naar mensen. In die bedrijven blijft de krappe arbeidsmarkt zelfs een van de belangrijkste knelpunten die een rem zetten op de activiteit en de groei.

Minder winst

De winstgevendheid van de bouwbedrijven staat serieus onder druk. 4 op 10 bouwbedrijven geven aan dat die lager ligt dan in dezelfde periode van vorig jaar. Bovendien spreekt een derde van de bevraagde bedrijven over een toename van het aantal slechte betalers. Dat is een erg hoog percentage. Meer klanten betalen hun facturen te laat of maar gedeeltelijk. Ruim 4 op 10 bedrijven werkt met verlieslatende prijzen of break-even. Dat is veel. Een gezond bedrijf werkt met winstgevende prijzen.