Bouw niet nog meer verpleeghuizen, kies voor andere woonvormen

Er zijn onvoldoende passende woonvormen tussen thuis en het verpleeghuis in, zo blijkt uit onderzoek van Alzheimer Nederland. Meer dan driekwart van de Nederlandse zorgprofessionals en mantelzorgers vindt het aanbod van woningen en woonvormen voor mensen met dementie niet passend. Bij achteruitgang is alleen het verpleeghuis een optie, maar dit is lange tijd een brug te ver en bovendien heeft men grote weerstand hiertegen. Mensen met dementie blijven hierdoor onverantwoord lang thuis wonen, met crisissituaties tot gevolg.

Nederland staat voor een enorme woonopgave. Bouwen, bouwen, bouwen: dat is slechts een deel van de oplossing. Luister naar de woonbehoeften van de groeiende groep mensen met dementie. Op dit moment hebben 290.000 mensen dementie, in 2040 zijn dat er een half miljoen. Het merendeel van hen (79%) woont thuis. Alzheimer Nederland deed onderzoek onder ruim 1.400 mensen met dementie, mantelzorgers en zorgprofessionals naar hun woonbehoeften. Er zijn nieuwe woonvormen nodig die voelen als thuis, maar die passende ondersteuning bieden als dat nodig is.

Stap tussen thuis wonen en het verpleeghuis is te groot

87% van de zorgprofessionals herkent de situatie dat ’mensen met dementie vaak nog “te goed” zijn voor een opname in het verpleeghuis, maar wel extra ondersteuning nodig hebben’. Daarbij komt dat mensen met dementie enorm opzien tegen het verpleeghuis. Dat geeft twee derde van de mantelzorgers en maar liefst 96% van de zorgprofessionals aan. Ook is er een wachtlijst van 23.000 terwijl er ruim 5.000 plaatsen in het verpleeghuis niet gebruikt worden. Redenen hiervoor zijn: het verliezen van de vrijheid en eigen regie, weg moeten uit de vertrouwde omgeving en de associatie met ‘de laatste fase’, het overlijden. Het aanbod past niet. Mensen met dementie blijven dus vaak in hun ongeschikte huis wonen, terwijl het eigenlijk al (lang) niet meer verantwoord is. Met uitgeputte mantelzorgers en crisisopnames tot gevolg.

Woonbehoefte: vrijheid én veiligheid

Er liggen vele uitdagingen op tafel. Maar zeker is dat de woonopgave en de zorg er daar twee van zijn. En juist in de verbinding van wonen en zorg, ligt wellicht ook de oplossing. Alzheimer Nederland stelt: Er zijn nieuwe woonvormen nodig, geschikt voor mensen met dementie waar zij eerder naartoe kunnen verhuizen en dus langer thuis kunnen wonen. Julie Meerveld, manager belangenbehartiging en regionale hulp: “Langer thuis wonen is vooral ‘geschikt’ wonen met ondersteuning. We hebben aan mantelzorgers en mensen met dementie gevraagd hoe dat eruit ziet. Zij geven aan dat dit een eigen plek is, waar ze alleen of samen met hun partner naartoe kunnen verhuizen. In hun vertrouwde buurt, waar ze anderen ontmoeten en activiteiten kunnen ondernemen. Waar zij vrijheid en regie hebben, maar ook zorg en ondersteuning kunnen krijgen als dat nodig is. Betaalbaarheid en toegankelijkheid zijn essentieel. Geschikt wonen is geen luxe. Sterker nog, het bespaart uiteindelijk geld door preventie van crisissituaties en psychische overbelasting van de mantelzorgers.”

Handvat voor beleidsmakers, woningcorporaties en gemeenten

Wonen was één van de centrale thema’s van de verkiezingen, er zijn tal van plannen en ideeën om vooral ‘meer’ te gaan bouwen. Julie Meerveld: “Maar voordat we in de reflex schieten van bouwen, bouwen en nog eens bouwen, is het tijd voor een goed gesprek. Op die manier creëren we een we fijne woonplek, een effectieve doorstroom op de woningmarkt en geschikt wonen voor mensen met dementie wat zorgt voor langer thuis wonen. Alleen zo kunnen we de zelfredzaamheid van mensen met dementie bevorderen en de zorg ontlasten. Een win-win-situatie dus. Voor alle beleidsmakers, bouwers, projectontwikkelaars en andere betrokken hebben we de Wijzer wonen voor mensen met dementie gemaakt. Samen moeten we aan de slag om passende woonvormen voor mensen met dementie te realiseren.”