Een makkelijke oplossing voor een complex probleem?
In recente klimaatdiscussies duikt de term geo-engineering steeds vaker op. Nu de impact van klimaatverandering steeds zichtbaarder wordt, groeit de behoefte aan een snelle, allesomvattende oplossing – een zogenoemde quick fix. Wetenschapsjournalist Eli Kintisch stelde ooit de vraag of geo-engineering misschien "een slecht idee is waarvoor het nu de hoogste tijd geworden is". Maar roept het niet de vraag op of deze ambitieuze, grootschalige plannen ons als individu ontslaan van de verantwoordelijkheid om bewuster met de aarde om te gaan? Geo-engineering lijkt een aantrekkelijk antwoord op de klimaatcrisis, maar het werpt ethische en praktische vragen op over onze rol in de zorg voor de planeet.
Onuitvoerbaar, verre van effectief en risicovol
De vormgeving van de aarde kent een lange designgeschiedenis: van koloniale plannen voor het vergroenen van de Sahara, via de angst voor orkanen als oorlogswapen in de Koude Oorlog, tot huidige plannen om CO2 uit de lucht te onttrekken of de aarde te koelen met enorme zonneschermen in de ruimte. Dergelijke projecten blijken vaak onuitvoerbaar, of brengen enorme risico's met zich mee terwijl hun effectiviteit verre van zeker is. Wie heeft het recht om zulke plannen in de praktijk te brengen? Wie draagt de mogelijke gevolgen? En wat zeggen deze debatten over de verwachtingen die we van ingenieurs, wetenschappers en ontwerpers hebben?
Een mechanische boom, een ingedamde Waddenzee en koloniale kaarten
In de tentoonstelling zie je hoe ontwerpers, ingenieurs en wetenschappers al decennialang de wereld naar hun hand proberen te zetten. En dat die pogingen tot een enorme diversiteit aan ontwerpen hebben geleid. Zo is er bijvoorbeeld de 'mechanische boom' van Klaus Lackner; een gigantische machine die volgens hem 1000 keer meer CO2 aan de lucht onttrekt dan een normale boom. Lackner voorspelt een futuristische toekomst waarin deze mechanische bomen over de hele wereld CO2 opnemen. Maar we laten ook zien dat dit soort megalomane toekomstvisies van alle tijden zijn. Wat dacht je bijvoorbeeld van de plannen om de Waddenzee in te dammen? Ook ontdek je propagandaposters uit Maoïstisch China en de Sovjet-Unie onder Stalin die tonen hoe deze regimes zowel het weer als het land zelf naar hun hand wilden zetten. Nog verder terug in de tijd zijn er meteorologische instrumenten uit de 18e en 19e eeuw die laten zien dat het precies meten van het klimaat de eerste stap was in het verlangen om het klimaat te ontwerpen. Ook zie je koloniale kaarten uit de 17e en 18e eeuw die tonen hoe Europese landen al decennialang letterlijk de wereld vorm geven. Ze laten de complexe, en problematische wortels zien van een begrip dat heel modern lijkt.
Met dank aan
Deze tentoonstelling kwam tot stand met steun van het Mondriaan Fonds, Het Cultuurfonds, Stichting Zabawas en de Provincie Noord-Brabant. De activiteiten van Design Museum Den Bosch worden mede mogelijk gemaakt door de gemeente 's-Hertogenbosch, de Vrienden, Members en Patrons van het museum, en Club Design.
