Tussen 1 januari 2019 en 1 januari 2024 onderzocht Matexi de evolutie van het aantal hoofdgebouwen in Vlaanderen. Hierbij werden gegevens uit het Grootschalig Referentiebestand (GRB) gebruikt en vergeleken met de overzichtskaart van kernen, lintbebouwing en verspreide bebouwing.
Uit de berekening volgde dat het totale aantal hoofdgebouwen met bijna 60.000 toenam (+2,3%).
- Maar liefst 45% van deze gebouwen kwam erbij in lintbebouwing (16.636 gebouwen) of verspreide bebouwing (10.304), verantwoordelijk voor respectievelijke groeipercentages van 2,8% en 5,2%.
- Iets minder dan de helft (49,6%) van deze hoofdgebouwen (29.633) bevindt zich in stads- of dorpskernen en is verantwoordelijk voor een groei van 1,7%.
| Indicator | Kernen | Lintbebouwing | Verspreide bebouwing | Bedrijventerreinen, militaire terreinen, campings | Totaal |
|---|---|---|---|---|---|
| Aantal hoofdgebouwen 1 januari 2024 | 1.796.476 | 620.660 | 209.602 | 60.259 | 2.686.997 |
| % Hoofdgebouwen t.o.v. totaal | 66,9% | 23,1% | 7,8% | 2,2% | 100% |
| Toename hoofdgebouwen 2019-2024: # | 29.633 | 16.636 | 10.304 | 3.213 | 59.786 |
| Toename hoofdgebouwen 2019-2024: % | +1,7% | +2,8% | +5,2% | +5,6% | +2,3% |
| % van totale toename aantal hoofdgebouwen 2019-2024 | 49,6% | 27,8% | 17,2% | 5,4% | 100% |
Provinciale verschillen
Matexi onderzocht ook de evoluties in verschillende provincies en gemeentes. Zo blijkt Limburg de provincie te zijn met het hoogste aandeel hoofdgebouwen in lint- en verspreide bebouwing, nl. maar liefst 46% van alle hoofdgebouwen. Aan de andere kant heeft West-Vlaanderen het laagste aandeel hoofdgebouwen in linten of verspreide bebouwing: 22,7%.Wel wijst het onderzoek uit dat de groei van het aantal hoofdgebouwen in alle provincies hoger is in lint- en verspreide bebouwing is dan in kernen. Hiermee lijkt de ruimtelijke versnippering, die toch al hoog is in Vlaanderen in vergelijking met andere landen, nog verder te versterken.
Van alle gemeentes met meer dan 10.000 inwoners hadden Tielt-Winge (88,5%), Huldenberg (83,1%) en Keerbergen (72,2%) de hoogste percentages in lint- en verspreide bebouwing. Aan de andere kant hebben gemeentes zoals Drogenbos, Mortsel en Antwerpen het laagste percentage gebouwen in linten of verspreide bebouwing, met percentages van respectievelijk 0,4%, 0,72% en 1,09%.
Nadelen lintbebouwing
Lintbebouwing heeft belangrijke nadelen. Uit een eerdere studie van het Departement Omgeving (Vlaanderen) bleek bijvoorbeeld dat de jaarlijkse kostprijs van infrastructuur zoals wegenis, riolering, waterleiding en elektriciteitsvoorziening per gebouw tot 7x hoger is in de verspreide bebouwing dan in de stadskern. Ook ligt de jaarlijkse maatschappelijke kostprijs van mobiliteit per huishouden tot 2x hoger in verspreide bebouwing dan in stadskernen en is de totale hoeveelheid verharding door gebouwen, wegen en spoorwegen in publieke en private ruimte, en het hierdoor veroorzaakte verlies aan ecosysteemdiensten, per gebouw tot 5x hoger.Een eerdere analyse van Matexi toonde in 2020 al aan dat het bouwen buiten de kernen niet aan belang heeft afgenomen.
Kristoff De Winne, Acquisition & Development Director bij Matexi:
"Matexi wil bijdragen tot het verbeteren van de woonomgeving voor iedereen en dit met respect voor de natuur, sociale inclusie en de rechten van elkeen. De strategie van Matexi onderschrijft de principes van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (de zogenoemde bouwshift en betonstop) en focust reeds meer dan 20 jaar op inbreiding, verdichting en kernversterkend bouwen."
