Het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer verwacht dat in 2005 een dramatisch tekort aan woningen is ontstaan.
“Het woningtekort loopt op van 1,4 procent in 2000 tot 2,6 procent in 2005. Wat neerkomt op een tekort van circa 200.000 woningen in 2005”, zo valt te lezen in de ‘Jaarlijkse voortgangsrapportage Vinex-uitvoeringsconvenanten 1995-2005’.
VROM verwacht daarom toenemende spanning op de woningmarkt. “Niet alleen zal de doorstroming gaan stagneren, omdat aan de bovenkant van de verhuisketen te weinig woningen worden toegevoegd, maar ook de herstructurering zal stagneren en de toegang voor starters tot de woningmarkt zal verslechteren.”
De situatie dreigt nog meer te verslechteren door de economische malaise waarin Nederland verzeilt is geraakt. Het ministerie verwacht dat de vraag naar dure koopwoningen zal afnemen. In sommige gebieden zoals de regio Twente was in 2002 al sprake van stagnatie. Vaststaat dat de aantallen woningen die in de Vinex-akkoorden zijn afgesproken, niet worden gehaald. De voortgangsrapportage spreekt van “een zorgelijke ontwikkeling in het kader van de verstedelijking”.
Het enorme tekort aan woningen dat VROM verwacht, wordt niet veroorzaakt door stagnatie van de bouw in Vinex-wijken. Volgens de prognose van VROM loopt de Vinex-productie uiteindelijk met slechts vijfduizend huizen achter op de geplande aantallen. De tekorten zullen ontstaan doordat de plannen zoals verwoord in de nota ‘Mensen Wensen Wonen’ uit 2000, niet worden gehaald. De nota gaat uit van de bouw van 650.000 huizen in de periode tot 2010. Weliswaar zijn de Vinex-wijken daarbij opgeteld, maar dan nog is dit uitgangspunt te ambitieus. In dat geval zouden er jaarlijks 90.000 woningen moeten verrijzen. De praktijk is de bouw van 50.000 huizen per jaar.
Rekenkamer
Los van de perikelen rond de geplande woningbouw dreigen grote problemen rond de Vinex-wijk Leidsche Rijn in Utrecht. De Rekenkamer maakt bekend dat de gemeente Utrecht grote financiële risico’s loopt met de ontwikkeling van het gebied. De risicoanalyses van de gemeente deugen niet, stelt de Rekenkamer. “Wat ontbreekt, is een inschatting van de kans dat een risico zich ook daadwerkelijk voordoet. Ook ontbreekt inzicht in de mate waarin de risico’s feitelijk worden beheerst.” Doordat de risicoanalyses niet voldoen, kan de gemeenteraad niet bijsturen.
De Rekenkamercommissie onderzocht de financiële risico’s van de grondexploitatie, nadat begin vorig jaar was gebleken dat de financiële risico’s drastisch waren gestegen. De kans bestaat de gemeente een negatief saldo van 350 miljoen euro aan het project overhoudt. Volgens de Rekenkamercommissie ontbreekt een gemeentelijk grondbeleid. “Het college mist hierdoor een strategisch uitgangspunt voor het bepalen van de doelstellingen van projecten als Leidsche Rijn.” Bovendien ontbreekt het de gemeenteraad aan een kader om toezicht te houden op de gang van zaken.
De Rekenkamercommissie vindt dan ook dat de gemeente Utrecht een grondbeleid moet ontwikkelen en moet aansturen op een positief grondexploitatiesaldo.
