Een opmerkelijk zicht vandaag op de Tannat-bouwsite in Molenbeek. Ditmaal geen graafmachines of betonmolens, maar wel een tractor die hennepzaad zaait. In de komende maanden wordt er voor zo’n 2.000 vierkante meter aan hennepplanten geteeld. En die planten krijgen een opvallende toekomst: ze worden verwerkt tot isolatiemateriaal dat op dezelfde bouwsite wordt gebruikt. Volgens projectontwikkelaar Revive, die steeds meer inzet op circulair bouwen, is dat een absolute primeur voor ons land.
“Isolatiemateriaal op basis van natuurlijke hennepvezels is op zich niet nieuw, maar wel in een bouwproject van deze omvang. En aangezien de hennep op de site zelf wordt geteeld, is dit uiteraard van een heel ander niveau: lokaler dan dit wordt het immers niet. We proberen in al onze bouwprojecten - waar het kan - zoveel mogelijk lokale en gezonde materialen en producten te gebruiken. Isolatiematerialen zijn hierbij één van onze prioriteiten. Net daarom willen we startende bedrijven in deze sector, zoals ReLife, een duwtje in de rug geven. Daarnaast willen we trouwens de duurzame isolatie in Tannat combineren met een volledig circulaire gevel én een structuur in CLT - die nieuwste vorm van houtbouw.”
Alexandre Huyghe, CEO Revive
De winst voor het klimaat is alvast groot: het gaat zelfs om een CO2-negatief product, omdat de hennepplanten tijdens hun groeiproces bijna 5 ton CO2 opnemen, wat tot vijf keer meer dan bomen is. Omdat het bovendien over isolatiemateriaal gaat, zal de hennep dus tijdens zijn ‘tweede levensfase’ het energieverbruik van de gebouwen tot een minimum beperken. En opvallend: zelfs wanneer de hennep in het isolatiemateriaal verwerkt zit, blijft het CO2 opnemen, zij het in veel kleinere hoeveelheden.
Geen pesticiden of kunstmest
Hennepplanten als tijdelijke invulling van de Tannat-site - in afwachting van de start van de werken - heeft nog een aantal andere voordelen. Zo vraagt de plant maar weinig water en zijn pesticiden of kunstmest zelfs helemaal overbodig. Daarnaast is hennep ook een natuurlijke onkruidbestrijder en vormt het simpelweg een tijdelijke, groene invulling voor een braakliggend terrein. Na de oogst wordt de hennep verwerkt door Exie, een Belgische producent van duurzaam isolatiemateriaal.“De scheven van de plant zijn de basis voor de isolatie: zij worden gescheiden van de vezels, waarna er kalk en een additief aan toegevoegd worden. En deze droge kalk-hennep kan dan gebruikt worden voor muur-, dak- én vloerisolatie. Het is dus een prachtig voorbeeld van circulariteit. De verwerking gebeurt bovendien lokaal in Vlaanderen - in Herzele - zodat er geen lange transporten nodig zijn.”
Frederik Verstraete, duurzaamheidsexpert ReLife
De bloemen van de planten worden overigens ook nog gerecycleerd. Omdat ze niet bruikbaar zijn voor de isolatie, wordt er bier van gebrouwen.
Grond zuiveren
Daarnaast heeft de hennepplant nog een extra troef: hij zuivert meteen ook de bodem waarop hij groeit via ‘fytoremediatie’. Dat is een proces waarbij planten, zoals hennep, ingezet voor het verwijderen, afbreken of vastleggen van verontreinigende stoffen uit bodems en grondwater. In het geval van de Tannat-site bleek dit echter niet meer nodig. Het gaat over een grond waar vroeger een brouwerij en een wijndistributeur gevestigd waren. En in die gebouwen stonden twee lekkende stookolietanks, waardoor de bodem eerst gesaneerd moest worden via traditionele saneringstechnieken. Maar voor andere bouwprojecten met licht vervuilde gronden kan de plant wél dienst doen als bodemzuiveraar, al vraagt dit wel wat tijd.“Die zogeheten fytoremediatie is een bijzonder duurzame techniek, met beperkte kosten voor energie, transport en onderhoud. En het proces heeft ook een positieve invloed op de biodiversiteit. De techniek wordt dan ook sterk gepromoot door de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM). De hennep doet zelfs zo goed zijn werk, dat hij momenteel ook gebruikt wordt om de verontreinigingen op te ruimen in het gebied waar de nucleaire ramp van Tsjernobyl heeft plaatsgevonden. Het enige nadeel is dat dit proces veel tijd vraagt. Het kan soms enkele jaren duren om een sterk vervuilde grond te zuiveren met fytoremediatie.”
Frederik Verstraete, duurzaamheidsexpert ReLife
79 appartementen en 2.700m² werkplekken
Op de Tannat-site verrijzen de komende jaren 79 duurzame appartementen. En op de gelijkvloerse verdieping is er ook plaats voor 2.700 vierkante meter werkplekken. De plannen zijn ontworpen door BLAF Architecten en de bouw wordt in goede banen geleid door aannemer Democo.“We willen met Tannat een nieuwe, duurzame toekomst geven aan de voormalige Cinoco-site. En niet onbelangrijk: het zal om betaalbaar wonen gaan. Daarom hebben we besloten om zelf eigenaar te blijven van de appartementen, zodat ze aan een redelijke huurprijs op de markt kunnen komen. Bovendien zetten we voor deze appartementen zeer sterk in op collectieve ruimtes. Denk aan een grote keuken en een polyvalente zaal, maar ook aan een wassalon, tv-kamer en verschillende buitenruimtes.”
Alexandre Huyghe, CEO Revive
Als alles volgens schema verloopt, moeten de eigenlijke bouwwerken starten in 2022. De eerste huurders kunnen dan twee jaar later hun intrek nemen in hun nieuwe woning.
