De prognoses zijn neerwaarts bijgesteld ten opzichte van september. De reden daarvoor is tweeledig. Ten eerste is de economie in het derde kwartaal nogmaals verslechterd. Tekenen van herstel blijken keer op keer ijdele hoop te zijn. Dit heeft het CPB ook genoopt de verwachte economische groei in 2013 licht neerwaarts bij te stellen. Een negatievere outlook voor de EU hindert de exportgerichte sectoren. Hierdoor verslechteren ook de vooruitzichten voor de marktsector, omdat bouwprojecten nog laat in de projectfase kunnen worden uitgesteld indien de economie tegen zit.
Ten tweede is het pakket maatregelen van Rutte en Samsom reden voor een tempering van de vraag naar nieuwe gebouwen. Weliswaar staat energiebesparing hoog op de agenda, maar dat leidt vooral tot herstel en verbouwactiviteiten. Bovendien bevat het regeerakkoord tal van bezuinigingen en ombuigingen die de koopkracht van burgers raken. Dat zal ten koste gaan van de binnenlandse bestedingen. Sectoren die afhankelijk zijn van consumenten hebben het daarom moeilijk. De motor achter de economie, de export, groeit nog maar mondjesmaat. In feite is dit vooral wederuitvoer, wat betekent dat de Nederlandse industrie hier nauwelijks van profiteert.
Bouwproductie per sector, 2010-2014, in mln. euro’s, prijzen 2010
Bron: CBS Voortgangsstatistiek (2011)/berekening BouwKennis, november 2012 *Prognose
Budgetsector voelt beleid
Het overheidsbeleid van Rutte en Samsom wordt gekenmerkt door vele bezuinigingen en ombuigingen. Hierdoor krijgt met name de budgetsector klappen. De Rijksoverheid moet inkrimpen, wat per saldo tot een lagere ruimtebehoefte leidt. Dat betekent vooral het afstoten van kantoorruimte. Op de overige diensten (voornamelijk de kunst- en cultuursector) wordt niet gekort, maar er komt ook geen extra geld bij. Hier zal de gebouwbehoefte weinig ruimte voor groei kennen.
De zorg krijgt te maken met een hoger eigen risico voor de zorgverzekering. Tevens wordt het intramurale segment wederom iets verder uitgekleed. Veel zorginstellingen zijn nog altijd onzeker met betrekking tot het vastgoedbeleid sinds de liberalisering van de zorgmarkt. Dit heeft drukkende effecten op de zorgbouw. Daartegenover staat dat de vergrijzing onverminderd voortzet.
In het onderwijs lijkt de vergunningverlening weer wat aan te trekken. De vooruitzichten voor de nieuwbouwproductie van scholen in de komende jaren zijn stabiel. Per saldo komt de bouwproductie voor de budgetsector in 2013 en 2014 uit op respectievelijk € 1.800 miljoen en € 1.750 miljoen.
Angst triple dip raakt marktsector
De bouw voor de marktsector zal ietwat getemperd worden door de verslechtering van de economische vooruitzichten in 2013. Met name de industrie reageert hierop, waardoor de vooruitzichten iets minder gunstig zijn dan in onze vorige prognoses. De agrarische sector krijgt waarschijnlijk te maken met een korting op de subsidiëring. Strengere energienormen maken echter ruimte vrij voor extra bouwactiviteiten.
De handel heeft het lastig door een combinatie van een nog altijd zwakke binnenlandse vraag en een afnemende exportgroei, terwijl de horeca last zal krijgen van de verhoging van de alcoholgrens en de verhoogde accijnzen.
Tot slot zal de bouw voor de zakelijke dienstverlening op een laag niveau blijven hangen in de komende jaren. Deze sector bevat vooral kantorenbouw en dat staat momenteel op een laag pitje, gezien de overcapaciteit in de markt. BouwKennis verwacht een productie voor de marktsector van € 2.575 miljoen en € 2.650 miljoen.
