Vlaamse Woonbalans nodig om wooncrisis tegen te gaan

Volgens Embuild Vlaanderen bevindt het woonbeleid zich op een kantelpunt en is er nood aan duidelijke coördinatie om de groeiende woonvraag aan te pakken. Daarom pleit de bouwfederatie ervoor om, onder auspiciën van de Vlaamse overheid, de ‘Vlaamse Woonbalans’ in het leven te roepen: een panel van experts uit verschillende disciplines die de woningvoorraad en -behoeften en betaalbaarheid voor de toekomst inschatten. Volgens Embuild Vlaanderen moeten er tussen nu en 2035 een half miljoen woningen bij- of heropgebouwd worden. Dat zijn 45.000 nieuwe woningen per jaar. Een uitdaging van formaat. Bovendien neemt het aantal woningen zonder domicilie jaar na jaar toe. In totaal gaat het nu om meer dan 13% van de totale woningvoorraad. Dat zijn o.a. studentenkoten, verblijven voor arbeidsmigranten tweede verblijven en frictieleegstand. Intussen worden de huishoudens in Vlaanderen kleiner en talrijker. Daardoor zijn er te weinig woningen beschikbaar en komt de betaalbaarheid onder druk te staan.

Meer huishoudens dan beschikbare woningen

Er zijn vandaag 3.357.773 woningen in Vlaanderen voor 2.926.471 huishoudens. Maar meer dan 13% van die woonvoorraad bestaat uit woningen zonder domicilie. Dit percentage blijft al jaren systematisch stijgen en is niet zomaar naar beneden te krijgen. Dat heeft te maken met frictieleegstand, tweede verblijven, studentenkoten en verblijven voor arbeidsmigranten. Wanneer we rekening houden met die woningen zonder domicilie schatten we het aantal beschikbare woningen eerder in op 2.898.430. Dat is minder dan het aantal huishoudens in Vlaanderen. Bovendien verwachten we een fikse groei van het aantal huishoudens door de vergrijzing en de toename van het aantal alleenstaanden. Conclusie: we hebben geen woonreserve wat leidt tot steeds hogere woonprijzen.

Half miljoen nieuwe woningen tegen 2035

Uit berekeningen van Embuild Vlaanderen blijkt dat er tussen nu en 2035 zo’n 230.000 bijkomende woongelegenheden nodig om de groei aan huishoudens op te vangen. Daarnaast heeft onze regio een sterk verouderd woningpatrimonium. Volgens Embuild Vlaanderen dienen er in de volgende elf jaar, naast de gewenste renovatiegolf, eveneens tot 240.000 slechte woningen te worden gesloopt en heropgebouwd. Ook zal de stijgende trend van woningen zonder domicilie niet keren. Die toename wordt minimaal geraamd op 30.000. Alles samen komt dat op een half miljoen nieuwe en heropgebouwde woningen tussen nu en 2035.

‘Vlaamse Woonbalans’ om wooncrisis en onbetaalbaarheid te vermijden

Met het huidige onevenwicht tussen vraag en aanbod, bevindt het woonbeleid zich op een kantelpunt. Om eruit te raken en een dak boven ieders hoofd te verzekeren, is er nood aan nood aan objectivering, lange termijnprojecties en sensibilisering. Embuild Vlaanderen pleit daarom voor een ‘Vlaamse Woonbalans’. Dat is een panel van experts (planologen, architecten, landschapsarchitecten, economen, ingenieurs, mobiliteitsexperts en de bouwsector) die de objectieve cijfers over de woningvoorraad, de woonbehoeften én de betaalbaarheid kan bijhouden en voor de toekomst inschatten.

“De ‘Vlaamse Woonbalans’ kan adviseren over de maatregelen die de verschillende beleidsniveaus kunnen en moeten nemen om betaalbaar wonen te garanderen. Daar is nood aan. Provincies en gemeenten lanceren vandaag bijvoorbeeld los van elkaar ruimtelijke plannen die de woonbehoeften onderschatten en verschillende ruimtelijke beperkingen opleggen, zonder alternatieven te voorzien in de vorm van haalbare verdichting. Bovendien beginnen de complexe vergunningsprocedures en juridische geschillen ook woonprojecten te treffen. Dat alles maakt woonprojecten tijdrovender, risicovoller en duurder”, zegt Marc Dillen, directeur-generaal.

Totaal aantal woningen - woningen zonder domicilie

- Bron voor evolutie van het aantal woonentiteiten: Statistiek Vlaanderen – woningvoorraad Vlaams gewest 2001-2023
- Bron voor het aantal woningen zonder domicilie: “Waar woont de Vlaming in 2035?” van Omgeving Vlaanderen
* prognose Embuild Vlaanderen

Beschikbare woningen voor huishoudens versus aantal huishoudens
- Bron beschikbare woningen voor huishoudens: verwerking Embuild Vlaanderen op basis van eerste tabel
- Bron voor de evolutie van het aantal huishoudens t.e.m 2023: Statbel – aantal private huishoudens in het Vlaams gewest
* prognose Embuild Vlaanderen

Hoeveel nieuwe woningen zijn nodig tegen 2035?

• Vang de huishoudensgroei op met 230.000 nieuwe woningen.
  
• Sloop en heropbouw van slechte woningen: 182.000 tot 240.000 nieuwe woningen.
  
• De vraag naar woningen zonder domicilie; zoals tweede verblijven, huisvesting voor studenten en arbeidsmigratie; neemt toe met minstens 30.000 woningen. Het gaat om een voorzichtige aanname.

Bijgevolg zijn er minstens 500.000 nieuwe woningen vereist om de behoefte aan woningen tegen 2035 te beantwoorden

Bron voor de evolutie van het aantal huishoudens vanaf 2024: Federaal planbureau -de huishoudvooruitzichten 2022-2070 per gewest