Wijzigingen ontwerp bij bouw fataal

Het ontwerp van de onderste ondersteuning van de balkons van het wooncomplex Patio Sevilla heeft een aantal wijzigingen gekend. De redenen daarvoor zijn niet duidelijk. Ook de gekozen oplossingen zijn niet helder.

Zelfs nadat in de uitvoering is vastgesteld dat de ondersteunings- constructie niet voldoet, worden constructief gezien niet goed doordachte keuzen gedaan. Een hoofdconstructeur met wettelijke status had instorten kunnen voorkomen.

Op 24 april dit jaar stortten vijf geprefabriceerde balkons van het wooncomplex Patio Sevilla in Maastricht in. Daarbij kwamen twee mensen om. Het gebeurde is aanleiding tot veel onderzoek. Het openbaar ministerie onderzoekt of strafbare feiten zijn gepleegd. Onderzoek van het ministerie van VROM moet aangeven of de regels zijn overtreden. De aannemer uit het bouwteam laat onderzoek doen. Leveranciers van bevestigingsconstructies en van de geprefabriceerde balkons willen weten of de oorzaak van het instorten ligt bij hun product. BAS BV, instituut voor Betontechnologie, Advies en Schade-expertise heeft in eerste instantie onderzoek gedaan in opdracht van de leverancier van de prefab balkons. Directeur ir. A.J.E.J. van Casteren is na afronden hiervan zo gegrepen door de problematiek dat hij zich verder verdiept in de oorzaken van de ramp.
Van Casteren stelt vast dat het ontwerp van de ondersteuning van de balkons vijf keer is gewijzigd. Hij vindt dat bij de wijzigingen te weinig rekening is gehouden met de mechanische aspecten. Dat uit zich op desastreuze wijze bij de onderste ondersteuning van de kolommen die de krachten van de balkons naar de fundering afvoeren. Bij prefab balkon BK 14A bezwijkt die, waardoor vijf balkons naar beneden vallen.

Wijziging
Het eerste ontwerp is goed. De kolom staat op een dikke vloer en boven een wand. De eerste wijziging plaatst de kolom op een nok en de kolom wordt wat kleiner gemaakt. Er is geen ondersteuning van de nok voorzien. De volgende wijziging betreft het dunner maken van het prefab vloerelement. Er komt een kolom om de kracht van de kolom op het beton door te voeren naar de fundering. Onduidelijk is nog hoe de ruimte boven de wand wordt ingevuld. Na opdracht wordt het ontwerp weer gewijzigd. De vloerplaat wordt nog dunner, de kolom naar de fundering blijft en de ruimte tussen wand en vloer wordt gevuld met kalkzandsteen (dragend).
Als de bouw tot de derde verdieping van blok BK01 is gevorderd signaleert de uitvoering dat er schade is ontstaan. Reden voor reparatie en een volgende ontwerpwijziging. In plaats van een kolom tot op de fundering, welke overigens nog niet is aangebracht, wordt een stalen console bedacht. Maar die wordt naar alle waarschijnlijkheid ontworpen op basis van een tekening met daarop de oorspronkelijke dikte van de vloeren van 265 millimeter in plaats van 170 millimeter. De consoles zijn dan ook te kort om de nok met de kolom erop direct te ondersteunen.

Vulblok
Gedacht wordt aan een stalen vulblok. Dat wordt het niet, het wordt een oplossing met twee draadeinden M24 en krimparme mortel. Daarmee is de kiem gelegd voor het bezwijken van de constructie dat twee mensen het leven heeft gekost. Van Casteren heeft zich ingespannnen om te achterhalen wat er gebeurd is. Hij heeft zeker ook ideeën over hoe het verder moet met de bestaande balkons. Hij is van mening dat de zes resterende series balkons moeten worden verwijderd. Die zijn al beschadigd en mogelijk vervormd. Veiligheidshalve moeten ze worden vervangen door nieuwe geprefabriceerde balkons die op twee solide gefundeerde kolommen worden gesteund. Uiteraard dient een nieuw ontwerp dan goed te zijn. Dat zou na alles wat erover bekend is geworden geen probleem moeten zijn.
De gang van zaken is een goede ondersteuning van het pleidooi van R. Sagel, hoofd van Bouw- en Woningtoezicht Rotterdam, eerder in Cobouw voor instellen van een ‘hoofdconstructeur’. Een onafhankelijk persoon die tot in het kleinste detail aansprakelijk is voor de constructieve aspecten van de gehele constructie. Het hebben van een hoofdconstructeur verhoogt de bouwkosten. Daarom zou de functie van hoofdconstructeur in de wet verankerd moeten zijn.