Woningmarkt op slot voor jongeren

Voor twee derde van de 21- tot 35-jarigen is de aankoop van een eigen woning een onbereikbare droom. Dat heeft adviesbureau Immotheker Finotheker onlangs gemeld op basis van een bevraging bij zowat 2.000 Belgen. Zelfs hoogopgeleide starters met een hoger inkomen hebben onvoldoende middelen voor de aankoop van een eigen woning. Het aandeel van de jongere starters tot 35 jaar die via het adviesbureau leenden voor hun woning bedroeg nog 61 % in 2011. Tien jaar later is hun aandeel verwaterd naar 41 %. Bovendien is de gemiddelde leeftijd van vastgoedkopers in ons land gestegen naar 42 jaar. De Nationale Bank heeft op haar beurt aangegeven dat de regels voor mensen die een hypotheeklening aangaan om een eerste huis te kopen niet strenger zijn maar net soepeler. De Vlaamse Confederatie Bouw wijst daarom op de continue prijsstijgingen die de vastgoedmarkt moeilijker toegankelijk maken voor jongeren. Het stagnerende aanbod aan woonvormen die veelgevraagd worden en de schaarste in percelen liggen aan de basis van die prijsstijgingen.

Woonbehoeften en schaarse percelen doen prijzen stijgen

Nochtans vormt de eigen woning een belangrijke pensioenpijler in ons land en een goede verzekering tegen verarming. De VCB vraagt al langer dat met de aangekondigde bouwshift werk wordt gemaakt van een positief beleid dat in eerste instantie aanslepende inbreidingsprojecten opnieuw vlot trekt en goed gelegen bouwgronden activeert. Volgens de Federatie van Notarissen worden vooral ruimere woningen met een goed georiënteerde tuin, terras of balkon sneller verkocht. De eigen woonkwaliteit is daarbij een belangrijke driver. Daarnaast heeft zowel de Nationale bank als een eerdere studie (‘Woningprijzen en economische groei in België, P. Reusens - Ch. Warisse, 2018’) bevestigd dat de grondprijzen in Vlaanderen in overgrote mate de vastgoedprijzen in ons land de hoogte in stuwen en dat die evolutie zich veel sterker voordoet dan in andere Europese landen zoals Spanje, Ierland, het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Bovendien raamt een recente studie van de Hogent de voorraad bouwgrond voor wonen in Vlaanderen bijna de helft lager in dan de strategische visie van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen aanneemt. Respectievelijk 22.752 ha – waarvan nog eens 9319 ha in woonuitbreidingsgebied ligt en onder een stolp kan worden geplaatst – in plaats van de 42.000 ha in het BRV.

Complexe verdichting

In Vlaanderen is 72% van de huishoudens eigenaar van een eigen woning. Hoe minder verstedelijkt, hoe meer eigenaars er te tellen zijn. Voorts is al langer bekend dat bij woningeigenaars de woonlasten een stuk lager liggen dan bij huurders. Zij zijn dan weer overwegend te vinden in verstedelijkte gebieden. Betaalbaar wonen is daarom zeker een hot issue in centra en verdichte gebieden die vaak te kampen hebben met een minder toegankelijke woningmarkt. Die vaststelling kan het beleidsplan ruimte Vlaanderen met stip aanduiden. Een bouwshift die werk maakt van leefbare centra en kernen met aandacht voor een toereikend en betaalbaarder woonaanbod, kan immers de hefboom bij uitstek zijn om dit cruciaal knelpunt te verhelpen. En bijgevolg onze centra en kernen aantrekkelijker en toegankelijker maken voor meer huishoudens. De rol van de overheden is hierbij cruciaal aangezien in verdichte woongebieden maatschappelijke uitdagingen op het vlak van energie, mobiliteit, waterhuishouding enz. veeleer een collectieve aanpak vergen. Bijgevolg dienen overheden dit te faciliteren en de nodige budgetten vrij te maken. Want de kostprijs van die shift louter afwentelen op nieuwe projecten weegt aanzienlijk op de betaalbaarheid voor nieuwe bewoners.

Want verdere verdichting is complex. De voorbije coronaperiode heeft nogmaals het belang van leefbare buurten in de verf gezet met aandacht voor o.a. open ruimte en groen. Op Europees niveau werd intussen een project uitgerold om levenskwaliteit veel meer mee te nemen in ruimtelijke plannen dan vandaag het geval is. Klik hier. Daaruit blijkt dat een eigen woning prioritair is gevolgd door kwaliteitsvolle, groene ruimte; de nodige veiligheid en ten slotte de toegankelijkheid van diensten en mobiliteit.

“De volgende jaren en decennia gaan bijkomend honderdduizenden huishoudens op zoek naar een geschikte woning die beantwoordt aan hun specifieke behoeften en wensen. Bouwpauzes en aanslepende verdichtingsprojecten dienen daarom te worden ingewisseld door een dynamisch woonbeleid op het vlak van kwaliteitsvolle verdichting en de activering van goed gelegen bouwgronden”, besluit Marc Dillen van VCB.