De renovatie van het Maximiliaanpark is onderdeel van het Stadsvernieuwingscontract Citroën – Vergote en wordt voornamelijk gefinancierd met hiervoor bestemde middelen. Het ontwerp is tot stand gekomen via een participatief proces, waarbij bewoners en lokale verenigingen zijn betrokken. De werkzaamheden voor de herinrichting van het Maximiliaanpark beginnen vóór de zomer van 2025.
"We hebben de vergunning afgeleverd voor Max-sur-Zenne. Dat wordt een fantastisch nieuw park waarin de Zenne terug in openlucht zal stromen. Dit nieuwe park wordt één van de uithangborden van de nieuwe Noordwijk. Het Brussels Gewest en de Stad Brussel werken schouder aan schouder om van deze Noordwijk een bruisende en gemende wijk te maken waar mensen graag zullen wonen en werken," zegt Ans Persoons, Brussels Staatssecretaris voor Stedenbouw.
650 meter Zenne in openlucht
Een multidisciplinair team van de bureaus OLM, Evolta, Hbaat, Ouest en Dedale heeft in opdracht van het Brussels Gewest en de Stad Brussel een ambitieus project ontworpen dat de volledige omgeving van het Maximiliaanpark nieuw leven zal inblazen.Het ontwerp voor het nieuwe park houdt rekening met tal van behoeften. De levenskwaliteit van buurtbewoners en gebruikers van het park zal na de heraanleg een enorme boost krijgen. Het park werd ontworpen om te ontspannen, om je comfortabel te verplaatsen en om de natuur terug in de Noordwijk te brengen. Het beste voorbeeld van dat laatste is de Zenne rivier die over een lengte van 650 meter door het park zal stromen.
De rivier en haar beddingen zullen veel meer natuur in de stad brengen en ook voor variatie in het landschap zorgen.De breedte van waterstroom varieert van 4 tot 16 meter, afhankelijk van de plaats en de hoogte van het water. Een deel van het Zennewater zal nog steeds door een koker lopen waardoor het mogelijk zal zijn de stroming en de hoogte van het water te beheersen. Er zal dus geen overstromingsgevaar zijn bij zeer zware regenval. Bovenop deze koker komt een lange wandel- en fietspromenade doorheen het nieuwe park. Langs de Willebroekkaai zelf komt een breed tweerichtingsfietspad.
"De Noordwijk is momenteel het onderwerp van talrijke publieke initiatieven, waardoor het momenteel een van de meest veranderende gebieden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is. Onder deze initiatieven blijkt het Maximiliaanpark een van de prominente projecten van het Stadsvernieuwingscontract Citroën-Vergote te zijn. De aanleg van dit park illustreert de ambitie van het Gewest om in het hart van zijn grondgebied een park van grootstedelijke omvang aan te bieden, waardoor een kwalitatieve openbare ruimte wordt gegarandeerd, de verbinding tussen de verschillende omliggende wijken en het Kanaal wordt versterkt, het groene netwerk van onze hoofdstad wordt uitgebreid en aan alle Brusselaars een plaats van rust en ontmoeting ontmoeting wordt geboden," Minister President Rudi Vervoort.
Alain Maron, Brussels minister van Leefmilieu: "Ik ben blij dat de heraanleg van dit park en de uitbreiding ervan er komen. Een van mijn prioriteiten is het terugbrengen van natuur, frisheid en ontspanning naar centraal gelegen, dichtbevolkte wijken. Dit project brengt de Zenne, die sinds het einde van de 19e eeuw onder de grond ligt, terug naar het noorden van de stad. Het zal de wijk weer in contact brengen met zijn geschiedenis en het groener maken, aangenamer om in te wonen en beter aangepast aan de klimaatverandering, met een aantal koelere gebieden in het bijzonder. Meer dan 22.000 m² grond die momenteel bedekt is met beton zal worden vergroend en er zullen 550 nieuwe bomen worden geplant bovenop het bestaande aantal. Dit park illustreert mijn politieke wil om de stad en de natuur met elkaar te verzoenen en ze tot bondgenoten te maken ten voordele van de levenskwaliteit van de Brusselaars en de biodiversiteit."
Elke Van den Brandt, Brussels minister van Mobiliteit: "Dit prachtige totaalproject sluit perfect aan op onze werf voor het nieuwe Saincteletteplein, die deze lente opgestart werd, en op onze plannen voor de nieuwe tramlijn naar Tour & Taxis waarvoor we onlangs een vergunning hebben aangevraagd. Met dit project maken we Brussel niet alleen mooier, groener en blauwer, maar ook veel verkeersveiliger. We leggen nieuwe afgescheiden fietspaden aan en zorgen voor kwalitatieve nieuwe voetgangersverbindingen en veilige oversteken. We maken het Redersplein een stuk veiliger. Zo krijgt de Klavertjevier school een veilige schoolomgeving en wordt de Groendreef een rustige weg voor lokaal verkeer."
Verhuis stadsboerderij
De omliggende gebouwen zullen in de nabije toekomst veel meer bij het park worden betrokken door de sokkels van deze gebouwen te activeren. Het voorbeeld bij uitstek daarvan is de integratie van de Maximiliaanboerderij in de sokkel van het gebouw van de Lakense haard, tussen de tussen de Antwerpsesteenweg en de Helihavenlaan.De gebouwen van de huidige stadsboerderij worden behouden en gerenoveerd. Ze zullen gebruikt worden door de parkwachters en om vrijetijds- en ontspanningsactiviteiten te organiseren voor en door de buurtbewoners. Door de boerderij te verhuizen kan het park bovendien open gemaakt worden in de richting van het centrum waardoor een veel betere connectie voor voetgangers en fietsers ontstaat met de vijfhoek.
Voetganger en fietsers zullen zich op een comfortabele en veilige manier door het park kunnen verplaatsen. Ook het veiligheidsgevoel van de gebruikers verhogen was een duidelijk objectief voor de ontwerpers. Hier komen ze aan tegemoet door meer overzicht te bieden en aangepaste beplanting en verlichting te voorzien. Op verschillende plaatsen in het grote park worden ontmoetingsplaatsen en ontsnappingsmogelijkheden, zoals sportinfrastructuur en speelpleinen, gecreëerd.
"In de geschiedenis van Brussel, was de Noordwijk vaak het symbool van een brutale verbrusseling die geen rekening hield met de bewoners van de wijk. Met dit project, geven we de wijk een nieuwe adem met de installatie van collectieve uitrustingen en groene ruimtes. Dit is een nieuw symbool voor de concretisering van de Stad op 10 minuten!" zegt Philippe Close, Burgemeester van de Stad Brussel.
Missing link in de publieke ruimte
De publieke ruimte tussen de Willebroekkaai in westen, de Antwerpsesteenweg in oosten, de Masuikruispunt in noorden en Saincteletteplein in het zuiden zal volledig worden heraangelegd. Het nieuwe park is daarmee niet enkel een enorme verbetering van de publieke ruimte op lokaal niveau, het zal ook een missing link vormen tussen tal van andere projecten in de omgeving. Zo zal het Saincteletteplein een omgeving volledig worden heraangelegd. In dit project dat in 2017 werd gelanceerd door Pascal Smet wordt dit drukke verkeersknooppunt omgevormd tot een ontmoetingsruimte met veel bomen die beide kanaaloevers verbindt en komt er een echt voorplein voor het KANAL-Centre Pompidou.Op de Simon Bolivarlaan, die het Maximilaanpark doorsnijdt, komt een nieuwe tramlijn die het Noordstation zal verbinden met Tour & Taxis en Belgica, via de nieuwe Suzan Daniëlbrug over het kanaal. Van deze gelegenheid zal gebruikt gemaakt worden om de Simon Bolivarlaan volledig opnieuw aan te leggen met veel meer plaats voor voetgangers en fietsers en voor bomen.
"Het project van heraanleg van het Maximiliaanpark en het openleggen van de Zenne markeren een nieuwe stap in de transformatie van de Noordwijk naar een levendige, gezellige en multifunctionele wijk. Door natuurlijke elementen, zoals de Zenne, en innovatieve infrastructuren te integreren, wordt dit niet alleen een plek voor ontspanning en recreatie maar ook een belangrijke voetgangers- en fietsverbinding naar het stadscentrum. Dit project, ontworpen in samenwerking met de bewoners en lokale verenigingen, getuigt van onze inzet om de levenskwaliteit voor iedereen te verbeteren en onze stedelijke ruimtes te revitaliseren voor toekomstige generaties." zegt Anaïs Maes, Schepen van Stedenbouw en Openbare Ruimte van de Stad Brussel.
De Noordwijk in volle transformatie
Brussel heeft grote ambities met de Noordwijk. Voormalig staatssecretaris voor Stedenbouw Pascal Smet ligt aan de basis van deze ambitieuze visie. Zijn opvolger Ans Persoons zet de inspanningen om de wijk nieuw leven in te blazen met veel energie verder.
Het vernieuwde Maximilaanpark met open Zenne wordt een nieuwe levensader voor dit stadsdeel in volle transformatie. In de toekomstvisie van het Brussels Gewest voor de Noordwijk staan 5 assen centraal:
- Een stadsdeel met veel plaats voor natuur. Denk maar aan het Becopark, dat momenteel wordt aangelegd langs het kanaal, het Zennepark en dit vernieuwde Maximilaanpark met open Zenne en stadsboerderij.
- Een multifunctioneel stadsdeel waar verschillende stedelijke functies zoals wonen, werken en ontspannen veel meer met elkaar zijn verweven. Goede voorbeelden daarvan zijn Proximus- en de WTC I & II torens die worden omgevormd van monofunctionele kantoortorens naar gebouwen waar mensen zullen wonen, werken, op hotel komen, kunnen ontspannen, …
Ook op wijkniveau zal er een veel grotere variatie in activiteiten en gebruikers in de wijk zijn in de nabije toekomst. Zo voorziet de KU Leuven bijvoorbeeld een grote nieuwe 'living campus' aan de Pachecolaan op de grens van de Noordwijk en het stadscentrum. - Een cultureel stadsdeel. Cultuur en kunst zal zeer aanwezig zijn in de vernieuwde Noordwijk. Blikvanger bij uitstek wordt het nieuwe kunstencentrum KANAL-Centre Pompidou, maar ook het volledig gerenoveerde Kaaitheater, de alternatieve muziektempel Magasin 4 en de nieuwe culturele hub Track in het Noordstation zullen de Noordwijk een culturele injectie geven.
- Een levendig en bruisend stadsdeel. Door zowel in de publieke ruimte als in gebouwen tal van stedelijke functies te combineren zal de kille Noordwijk een bruisende buurt worden. De wijk zal 24/7 leven. De werken aan het nieuwe Sint-Lazarusplein en omgeving zijn vandaag quasi afgerond. De omgeving van Basisschool Klavertje 4 krijgt een volledige make-over. In de nabije omgeving van het Noordstation wordt op dit ogenblik het CCN-gebouw ontmanteld. Naast nieuwe gebouwen komen hier ook 3 nieuwe stadspleinen. Verschillende gebouwen in de buurt hebben toegankelijke rooftops, zoals de Victoria toren en het ZIN gebouw.
- Een goed ontsloten stadsdeel. De Noordwijk is vandaag al één van de best geconcentreerde wijken van Brussel en België. Met de geplande metrolijn 3, de nieuwe tramlijn die het Noordstation zal verbinden met Tour & Taxis en met nieuwe fietsinfrastructuur in de omgeving zal de Noordwijk nog beter bereikbaar zijn en wordt het Noordstation, nog meer dan vandaag, een intermodale hub.
Geschiedenis van de site
De omgeving heeft een lange en uitgebreide historie. Zo bevond het eerste kanaal Brussel-Willebroek "de Willebroeksevaart" zich hier vanaf 1560.In 1835 werd het 'Station Brussel Groendreef' geopend. Dit was het eerst Europese treinstation buiten Groot-Brittannië en van daar vertrok de eerste publieke spoorlijn op het Europese vasteland. Op 5 mei 1835 vertrok hier de eerste Belgische treinrit richting Mechelen. 120 jaar later vertrok de laatste trein uit het station.
Tussen 1950 en 1966 baatte Sabena hier een helihaven uit. De straatnaam 'Helihavenlaan' herinnert nog aan dit stukje Belgische luchtvaartgeschiedenis.
In de jaren '70 werden verschillende woonblokken op de zone opgetrokken. Net zoals andere gebouwen in de Noordwijk (die vaak onderdeel uitmaken van het fameuze Manhattenplan) hebben deze gebouwen vaak een slechte connectie met de omliggende publieke ruimte, met bijvoorbeeld veel blinde muren en hoeken.
Het ontwerp van Max-sur-Zenne heeft o.a. als doelstelling deze connectie te versterken en een beter stedelijk weefsel te bouwen. Dit zien we vandaag ook al elders in de Noordwijk met gebouwen waar verschillende functies worden gemengd en specifiek de gelijkvloerse verdiepingen worden geactiveerd, denk maar aan de reconversies van de WTC torens, de Proximus-torens en de IBM-toren.
